یکی از بزرگ‌ترین داستان‌های اقتصادی دهه اخیر که البته به واقعیت تبدیل شده، بیت کوین است. این ارز دیجیتال برای تراکنش‌های همتا به همتا و بی‌نیاز از شخص ثالث طراحی شده است. برای این تراکنش‌ها، نیازی نیست که به بانک مراجعه کنیم. از آنجایی که بسیاری از افراد هنوز با مفهوم بیت کوین چیست و از کجا آمده آشنا نیستند، در این مقاله به تاریخچه اولین ارز دیجیتال می‌پردازیم. 

بیت کوین چیست؟ 

بیت کوین از تکنولوژی بلاک چین (Blockchain) برای ذخیره‌سازی و مدیریت تراکنش‌ها استفاده می‌کند. بلاکچین یک دفتر کل توزیع شده (DLT) است و به صورت شفاف تمام تراکنش‌های شبکه را در بلاک‌ها ذخیره می‌کند و زمانی که ظرفیت یک بلاک تکمیل می‌شود، به آخرین بلاک متصل می‌شود. تمام این بلاک‌ها به صورت متوالی به هم می‌پیوندند و به همین دلیل، نام این تکنولوژی را بلاک چین (یعنی زنجیره‌ای از بلاک‌ها) گذاشته‌اند. 

کوین‌های BTC از طریق استخراج یا ماینینگ تولید و عرضه می‌شوند. برای این کار، ما باید تجهیزات گران‌قیمت ماینینگ را تهیه کنیم و با استفاده از آنها، شروع به استخراج بیت کوین کنیم. این عمل از طریق حل معادلات یا پازل‌های ریاضیاتی بسیار دشوار انجام می‌گیرد. ماینرها باید با حل این پازل‌ها بلاک‌های جدید را بسازند و بیت کوین‌ها در ازای این خدمت ماینر، به عنوان پاداش به او ارسال می‌شوند. حل این معادلات رقابتی است و هر ماینری که بتواند زودتر از بقیه آن را حل کند، پاداش به او داده می‌شود. 

ماینرها تراکنش‌های بیت کوین را انتخاب می‌کنند و آنها را درون بلاک خود قرار می‌دهند. اگر یک ماینر بتواند معادله بلاک را حل کند یا اصطلاحا آن را استخراج کند، پاداش بیت کوین به علاوه کارمزد تمام تراکنش‌هایی که در بلوک قرار داده شده، به این ماینر می‌رسد و تراکنش‌ها نیز در شبکه بلاکچین قرار می‌گیرند. 

شبکه بیت کوین غیرمتمرکز است؛ بدین معنی که هیچ نهاد مرکزی وجود ندارد که آن را کنترل و مدیریت کند و این نودها هستند که شبکه را مدیریت می‌کنند؛ هر چه تعداد این نودها (ماینرها) بیشتر باشد، شبکه نیز غیرمتمرکزتر خواهد شد. تمام تاریخچه تراکنش‌ها و بلاک‌ها در سیستم این نودها ذخیره و بروزرسانی می‌شود و این باعث می‌شود که امنیت شبکه به شدت افزایش پیدا کند.

تاریخچه بیت کوین: سایفرپانک‌ها

برای این که بدانیم ریشه‌های بیت کوین از کجا شکل گرفته، باید به چندین سال قبل‌تر از این ارز دیجیتال باز گردیم؛ یعنی به سال ۱۹۹۲ و تشکیل گروهی از رمزنگاران، ریاضیدانان و متخصصان کامپیوتر به نام سایفرپانک (CypherPunk).

در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ یک ژانر علمی تخیلی به نام New Wave‌ شکل گرفت و به سرعت محبوب شد. این ژانر پدید آورنده فیلم‌ها و کتاب‌هایی با سبک علمی‌تخیلی سایبرپانک (CyberPunk) بود؛ در این کتاب‌ها و فیلم‌ها، سایبرپانک‌ها می‌خواستند تکنولوژی‌های بسیار پیشرفته‌ای در اختیار داشته باشند تا دنیا را تحت سلطه خود درآورند.

کتاب‌هایی مانند Neuromancer در تثبیت ریشه CyberPunk تاثیر زیادی داشتند. این تاثیرات را می‌توان در فیلم‌های علمی تخیلی مثل سه‌گانه ماتریکس مشاهده کرد. در سال ۱۹۹۲، اریک هیوز (Eric Hughes) ، تیموتی سی می (Timothy C. May) و جان گیلمور (John Gilmour) گروهی تشکیل دادند تا بتوانند علایق مختلف خود را بررسی کنند و بعدها، نام سایفرپانک بر روی این گروه نهاده شد، که حاصل ترکیبی از واژه‌های Cypher و CyberPunk‌ بود. اریک هیوز یک ریاضیدان و برنامه‌نویس کامپیوتر است، تیموتی می دانشمند مهندسی الکترونیک و جان گیلمور نیز یک متخصص امنیت سایبری است. این سه نفر جرقه‌های سایفرپانک‌ها را ایجاد کردند و از طریق لیست پستی، این گروه را گسترش دادند.

لیست پستی سایفرپانک در همان سال، یعنی ۱۹۹۲ ایجاد شد. ۲ سال بعد، این لیست دارای بیش از ۷۰۰ مشترک بود و در سال ۱۹۹۷، مشترکین آن به بیش از ۲۰۰۰ نفر رسیدند! این لیست پستی در واقع فرومی متشکل از ریاضیدانان، رمزنگاران، متخصصان کامپیوتر‌، اقتصاددانان و غیره بود و افراد افکار خود را در این فروم با یکدیگر در میان می‌گذاشتند و درباره آنها با هم مذاکره و بحث می‌کردند. در همین حین، آنها توانستند یک سیستم ایمیل غیرمتمرکز تولید کنند و اگر بر روی سرور افراد خطای کوچکی رخ می‌داد، آنها می‌فهمیدند که سیستم آنها به خطر افتاده است.

“چیزی برای مخفی کردن نیست” بحثی مشترک در بین مردمی است که می‌خواهند از رمزنگاری برای امنیت اطلاعات خود استفاده کنند. این مبحث می‌گوید که اگر شما چیزی برای مخفی کردن ندارید، چیزی هم برای ترسیدن ندارید! اما مشکلی که در اینجا مطرح می‌شود، این است که چیزهای زیادی هستند که شما می‌خواهید آنها را خصوصی نگه دارید و آنها لزوما غیرقانونی یا از نظر اخلاقی اشتباه نیستند. در واقع مردم فکر می‌کنند که هزینه از دست دادن امنیت، به چشم نمی‌آید و آن را جدی نمی‌گیرند؛ بسیاری از مردم تا زمانی که امنیتشان را از دست نداده‌اند، اهمیت آن را درک نمی‌کنند. سایفرپانک بر روی این قضیه تمرکز داشت.

کمی پس از این که لیست پستی ساخته شد، یک بیانیه یا مانیفست توسط اریک هیوز به نام “مانیفست سایفرپانک” نوشته شد. در این مانیفست، هیوز تفاوت اصلی بین مخفی بودن و امنیت را بیان کرده است:

“امنیت یک نیاز برای جامعه آزاد در دوران دیجیتالی است. امنیت به معنی مخفی بودن نیست؛ اگر فردی یک چیز شخصی داشته باشد، ممکن است خواهد همه دنیا آن را بدانند. اما یک چیز مخفی، چیزی است که شخص نمی‌خواهد هیچ کس آن را بداند و برای همین آن را مخفی کرده است. امنیت به یک شخص قدرتی می‌دهد تا بتواند بدون به خطر افتادن، خود را به دنیا نشان دهد.”

سایفرپانک ها از دولت‌ها، شرکت‌ها یا هیچ نوع سازمانی انتظار ندارند که به صورت پیش‌فرض برای مردم امنیت ایجاد کنند. 

تاریخچه بیت کوین: ارزهای دیجیتالی اولیه

بسیاری از افراد فکر می‌کنند که بیت کوین اولین ارز دیجیتالی و رمزنگاری شده است؛ در حالی که ریشه این پول دیجیتالی به دهه ۱۹۸۰ بر می‌گردد. این ارزهای دیجیتال اولیه داستان‌های جالبی دارند و هر کدام از آنها مزایا و معایبی داشتند، که با در کنار هم قرار دادن مزایا و نحوه عملکرد این ارزها، بیت کوین توانست به شکلی که امروز می‌بینیم، شکل بگیرد. در ادامه، داستان این ارزهای دیجیتال اولیه را می‌خوانیم:

کارت‌های هوشمند برای پمپ بنزین

یکی از اولین نمونه‌های تلاش برای ساخت یک ارز دیجیتال، در اواخر دهه ۱۹۸۰ در هلند رخ داد. مالکان یک پمپ بنزین دریافتند که از کسب و کارشان سرقت می‌شود و رانندگان کامیون‌ها بیشتر از پولی که پرداخت می‌کنند گازوییل می‌زنند. این مشکل مدام بدتر می‌شد، تا این که یکی از مالکان این پمپ بنزین تصمیم گرفت راهی پیدا کند که بتوانند پول را در کارت‌های هوشمند قرار دهند. شرکت‌های حمل و نقل کامیونی، بایستی در این کارت‌ها پول انتقال می‌دادند و آنها را به رانندگان کامیون‌ها تحویل می‌دادند؛ بنابراین رانندگان برای استفاده از پمپ بنزین، باید این کارت‌های هوشمند را ارائه می‌دادند که تنها اجازه می‌داد به اندازه موجودی کارت گازوییل بزنند. نمونه مدرن این مدل از پول دیجیتالی را می‌توان در پمپ بنزین‌های امروزی و کارت سوخت‌ها مشاهده کرد.

ارز دیجیتال Flooz

یکی دیگر از اولین نمونه‌های ارز مجازی، ارز Flooz بود. سایت Flooz.com این کوین را در سال ۱۹۹۸ به عنوان بخشی از کمپین تبلیغاتی خود، صادر کرد. هر Flooz برابر با یک دلار بود. 

کاربران می‌توانستند این کوین‌ها را دریافت کنند و با استفاده از آنها، از سایت Flooz.com خرید انجام دهند. البته با وجود کمپین تبلیغاتی چند میلیون دلاری این وبسایت، Flooz هرگز نتوانست پذیرش کافی را به دست آورد. این سایت همچنین با هک‌های سنگینی توسط هکرهای فیلیپینی و روسی مواجه شد، که با استفاده از کارت‌های اعتباری مسروقه اقدام به خرید می‌کردند. 

وبسایت Flooz.com اکنون دیگر وجود ندارد؛ اما کار مبتکرانه آن یعنی ارز دیجیتال Flooz، همچنان در ارزهای دیجیتال امروزی استفاده می‌شود. 

دیجی‌کش (DigiCash)

در سال ۱۹۸۱، یک متخصص رمزنگاری آمریکایی به نام دیوید چائوم (David Chaum) مقاله مشهور خود را به نام “ایمیل غیرقابل ردیابی، آدرس‌های قابل بازگشت و نام‌های مستعار دیجیتالی” را منتشر کرد. چائوم در این مقاله به یک سیستم ارز دیجیتال ناشناس اشاره کرده بود و در سال ۱۹۸۹، توانست پروتکل خود را توسعه دهد و آن را تبدیل به یک کوین مجازی به نام DigiCash کند. 

این پروتکل انقلابی بود و به دنیا به عنوان مفهوم “امضاهای کور (Blind Signatures)” معرفی شد. این امضاها محتوای پیام‌ها را مخفی می‌کنند و از ترکیب پسوردهای عمومی و خصوصی برای اعتباربخشی طرفین استفاده می‌کنند. امروزه، این مفهوم در بیشتر رمز ارزهای اصلی به شکل کلیدهای عمومی به کار می‌رود. 

بی‌مانی (B-Money)

حدود یک دهه پس از ورود دیجی‌کش به بازار، توسعه‌دهنده‌ای به نام وی دای (Wei Dai) با انتشار مقاله‌ای به نام “بی‌مانی: سیستم پول دیجیتالی توزیع شده و ناشناس” موجی جدید را در میان جامعه رمزنگاری ایجاد کرد. این کوین مجازی از یک شبکه غیرمتمرکز استفاده می‌کرد که شامل قابلیت ارسال و اجرای خودکار قراردادها بود. 

با این که جنبه‌های فنی بی‌مانی فاصله زیادی از تکنولوژی بلاک چین داشت و این پروژه موفق به جذب مخاطب نشد، اما مفهوم آن تاثیر زیادی بر روی بازار کریپتوکارنسی‌های آینده داشت. 

بیت گلد (Bit Gold)

یکی از طرفداران قدیمی ارزهای دیجیتال به نام نیک زابو (Nick Szabo) یک سیستم گواه اثبات کار (Proof of Work) ابداع کرد که امروزه در رمز ارزهایی چون بیت کوین استفاده می‌شود. کوینی که زابو ایجاد کرد، بیت گلد بود. این رمز ارز شالوده مفهوم “شبکه غیرمتمرکز” و “حذف واسطه‌ها” را تحکیم بخشید. بعدهاسازنده ناشناس بیت کوین که با نام ساتوشی ناکاموتو شناخته می‌شود، از مفاهیمی که در بیت گلد استفاده شده بود، استفاده کرد. 

تا امروز، بسیاری از افراد تصور می‌کنند نیک زابو همان ناکاموتو است. البته نیک زابو این موضوع را تکذیب کرد.

هش کش (HashCash)

بسیاری از علاقه‌مندان حوزه کریپتو معتقدند که هش کش تاثیر مستقیمی بر روی بیت کوین داشته است. این رمز ارز در سال ۱۹۹۷ توسط آدام بک (Adam Back) ساخته شد. بک پروتکل گواه اثبات کار را در سیستم تایید تراکنش‌ها به کار برد. این مفهوم طوری در ساتوشی ناکاموتو تاثیر گذاشت، که او در وایت پیپر بیت کوین که در سال ۲۰۰۸ منتشر شد، نام آدام بک را ذکر کرده است. اما به هر حال، هش‌کش نیز به دلیل مقیاس‌پذیری پایین، نتوانست به فعالیت خود ادامه دهد. 

ورود ساتوشی ناکاموتو

در اواخر سال ۲۰۰۸، بحران اقتصادی در دنیا موج می‌زد. در ماه سپتامبر همان سال، هولدینگ برادران Lehman و سپس ۴ تا از بزرگ‌ترین بانک‌های دنیا اعلام ورشکستگی کردند. در حالی که زیرساخت‌های اقتصادی دنیا در حال فرو ریختن بود، دامنه Bitcoin.org ثبت شد. سپس شخص یا گروهی که از نام مستعار ساتوشی ناکاموتو استفاده می‌کرد، وایت پیپر بیت کوین را در لیست ایمیل‌های متخصصان رمزنگاری ارسال کرد. در این وایت پیپر نحوه کار بیت کوین توضیح داده شده بود. 

در اوایل سال ۲۰۰۹، ناکاموتو اولین بلاک بیت کوین را استخراج کرد و در آن پیامی قرار داد، تا به عنوان تاریخ اولین بیت کوین ماین شده در مخالفت با سیاست‌های بانک‌ها، ثبت شود. پس از استخراج اولین کوین، به سرعت تراکنشی بین ناکاموتو و هال فینی (یک متخصص رمزنگاری) انجام شد. 

بیت کوین: از پیتزا تا سیلک رود 

در روز ۲۲ می ۲۰۱۰، یک برنامه‌نویس فلوریدایی به نام لازلو هانیچ، ۱۰۰۰۰ بیت کوین در ازای ۲ پیتزا ارائه کرد. این پرداخت، به عنوان اولین خرید با استفاده از بیت کوین در تاریخ ثبت شد و تا امروز، طرفداران بیت کوین هر ساله این روز را به عنوان Bitcoin Pizza جشن می‌گیرند. این دو پیتزا به عنوان گران‌قیمت‌ترین پیتزاهای تاریخ شناخته می‌شوند؛ زیرا ارزش ۱۰۰۰۰ بیت کوینی که برای آنها پرداخت شد، امروز در سال ۲۰۲۱ (که قیمت بیت کوین به صورت لحظه ای حدود ۴۶۰۰۰ دلار است)، در حدود ۴۶۰ میلیون دلار می‌شود! 

تقریبا از همان سال ۲۰۱۰ بود که کسب و کارهای مختلف شروع به پذیرش بیت کوین به عنوان روش پرداخت کردند و البته، به دلیل ناشناس بودن این رمز ارز در آن زمان، بیت کوین وارد بازارهای سیاه شد و تبدیل به روش پرداخت مورد علاقه خلافکاران شد. 

در سال ۲۰۱۱ یک بازار آنلاین در دارک وب به نام جاده ابریشم (Silk Road) ایجاد شد. کاربران با استفاده از مرورگر Tor وارد این سایت می‌شدند و توسط بیت کوین، به خرید و فروش انواع و اقسام مواد مخدر می‌پرداختند. جاده ابریشم به قدری بزرگ و محبوب شده بود که در سال ۲۰۱۴، بیش از ۱۴۰۰۰ محصول غیرقانونی در آن خرید و فروش می‌شد. به علاوه، انواع سلاح و مدارک جعلی نیز در سیلک رود معامله می‌شد. در دوران اوج این سایت زیرزمینی و قبل از بسته شدنش توسط FBI، بیش از یک میلیون کاربر فعال با بیش از ۱.۲ میلیون تراکنش بیت کوین به ارزش ۹.۵ میلیون BTC در آن ثبت شده بود. این مقدار بیتکوین امروزه حدود ۴۳۷ میلیارد دلار است!

میلیاردرهای بیت کوین

در ماه مارچ ۲۰۱۳، ارزش بیت کوین‌های در گردش به ۱ میلیارد دلار رسید. این موضوع بسیاری از افراد فعال در حوزه تکنولوژی و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد. در همین هنگام بود که برادران وینکلواس (Winklevoss) وارد شدند. 

کامرون و تایلر وینکلواس که در دانشگاه هاروارد تحصیل می‌کردند، از مارک زاکربرگ بنیانگذار فیسبوک به اتهام سرقت ایده آنها شکایت کردند و توانستند ۶۵ میلیون دلار از زاکربرگ غرامت بگیرند؛ البته آنها اصرار داشتند که این مبلغ را به صورت نقد دریافت نکنند و به جای پول، سهام فیسبوک را دریافت کنند. 

زمانی که فیسبوک عمومی شد، دوقلوهای وینکلواس از ثروت باد آورده خود برای خرید بیت کوین استفاده کردند. اکنون بیت کوین‌های آنها حدود ۲.۵ میلیارد دلار ارزش دارد! 

افزایش پذیرش بیت کوین 

بیت کوین در طول عمر نسبتا کوتاه خود با چالش‌های زیادی مواجه شده است. زمانی که این ارز دیجیتال در بازارهای زیرزمینی و برای استفاده‌های غیرقانونی به کار می‌رفت، بسیاری از افراد و دولت‌ها آن را یک ارز برای مصارف غیرقانونی اطلاق کردند. قیمت ارز دیجیتال بیت کوین نیز با فراز و فرودهای بسیاری دست و پنجه نرم کرده، اما تا امروز توانسته به خوبی دوام بیاورد. 

در سال‌های اولیه، بیت کوین به عنوان وسیله‌ای برای تبادل شناخته می‌شد؛ زیرا افراد نسبتا کمی از آن استفاده می‌کردند و کارمزد تراکنش‌ها نیز پایین بود؛ اما با گذشت زمان و پذیرش بیشتر بیت کوین توسط عموم، تراکنش‌ها برای این که ارسال شوند و در شبکه تایید شوند، نیازمند هزینه زیادی بودند؛ زیرا شبکه بیتکوین مقیاس پذیری مناسبی ندارد و کاربران باید کارمزد بیشتری برای تایید سریع‌تر تراکنش‌هایشان بپردازند. به علاوه، نوسانات قیمت آن به عنوان وسیله تبادل بسیار زیاد بود. به همین دلیل، از سال ۲۰۱۷ به بعد، بیتکوین دیگر به عنوان وسیله مبادله شناخته نمی‌شود و مانند طلا، لقب ذخیره ارزش را گرفته است. 

امروزه در سال ۲۰۲۱، بسیاری از افراد حداقل نام بیت کوین را شنیده‌اند و با افزایش قیمت این رمز ارز، بسیاری از سرمایه گذاران جدید وارد این بازار شده‌اند. افرادی که از سال‌ها قبل ریسک کرده و اقدام به خرید BTC کرده‌اند، امروز از ثروتمندان و میلیونرهای حوزه کریپتو شناخته می‌شوند. اما نکته‌ای که در اینجا مهم است، این است که قیمت بیت کوین همیشه صعودی نیست و با ریزش‌های شدیدی نیز همراه است. بنا به گزارش سایت خبر فوری، در ماه‌های خرداد و تیر ماه ۱۴۰۰، قیمت بیت کوین از حدود ۵۹۰۰۰ دلار به ۳۰۰۰۰ دلار رسید (تقریبا ۵۰ درصد ریزش در طول دو ماه) و سپس در ماه‌های آگوست تا سپتامبر ۲۰۲۱ (مرداد تا شهریور ۱۴۰۰) حدود ۳۰ درصد از قیمت خود را بازیابی کرد. پس با وجود پذیرش زیاد عموم از اولین و بزرگ‌ترین رمز ارز دنیا، به دلیل کارمزدهای بسیار بالا و نوسانات قیمتی شدید، نمی‌توان آن را به عنوان وسیله‌‌ای برای مبادلات روزمره در نظر گرفت. 

برگرفته از سایت خبری تحلیلی حوزه بلاکچین سایت میهن بلاکچین