رمان سمفونی مردگان که یکی از مهم ترین آثار ادبی ایران محسوب می شود، در اواسط دهه شصت توسط عباس معروفی نگارش شد و به چاپ رسید. این کتاب در ژانر کتاب های تراژدی قرار می گیرد و توانایی بسیاری در درگیر کردن مخاطب در اندوه داستان خود را دارد؛ اما از دل این تراژدی او را با مفاهیمی عمیق آشنا کرده و برای مدت ها در ذهنش جاودانه می سازد.

عباس معروفی در رمان سمفونی مردگان به روایت داستان خانواده ای می پردازد که غرق در سرکوبی شده و هیچ پذیرشی در برابر روشنفکری ندارند. این خانواده ساکن اردبیل است و زمان زیست آن ها نیز مصادف با دوران سلطنت رژیم پهلوی است. داستان توسط چند راوی روایت می شود و در سیصد و پنجاه صفحه به پایان می رسد. این رمان در نشر ققنوس منتشر شده و تاکنون ده ها بار تجدید چاپ گشته.

نقد و بررسی کتاب سمفونی مردگان

خانواده ای که در رمان سمفونی مردگان می شناسیم را می توان نماینده و نمادی از بیشتر خانواده های ایرانی در آن دوران دانست. هر یک از اعضای این خانواده تفکر و اعتقادات خاص خودش را دارد. آیدین، فرزندی روشنفکر است که چندان باب میل پدر نیست؛ اورهان فرزندی دیگر که سنتی و پیروی راه پدر است، آیدا تنها دختر خانواده سرکوبی و تحقیر زن را نمایش می دهد و یوسف که به سبب حادثه ای در حمله روس ها آسیب دیده و مانند یک تکه گوشت گوشه ای از خانه افتاده!

مرگ، عشق، مذهب، روشنفکری، پدرسالاری، برادرکشی، زن ستیزی از  مفاهیم مهمی هستند که در رمان سمفونی مردگان مورد بحث قرار می گیرند؛ البته نه به طور واضح بلکه در خلال داستان. ماجرای رقابت و خشونت بین دوبرادر، آیدین و اورهان، نیز از ابتدای رمان آغاز شده و حتی پس از مرگ خانواده هم ادامه می یابد و چیزی جز مرگ پایانش نمی دهد.

عباس معروفی نویسنده کتاب سمفونی مردگان

نویسنده ی رمان سمفونی مردگان، عباس معروفی، بیست و هفتم اردیبهشت 1336 زاده شد. او با تحصیل در رشته ی ادبیات دراماتیک دانشگاه تهران به عرصه نویسندگی ورود کرد و خالق آثاری هم چون سال بلوا، پیکر فرهاد، فریدون سه پسر داشت، ذوب شده، تا کجا با منی، ورگ، دلی بای و آهو، آونگ خاطرات ما و خدا گاو را آفرید شد.

عباس معروفی در سال ۱۹۹۶ از جانب اتحادیه روزنامه نگاران کانادا جایزه‌ی روزنامه نگار آزاد را دریافت کرد و همچنین در سال ۲۰۰۱ جایزه‌ی بنیاد انتشارات ادبی فلسفی سورکامپ برای کتاب سمفونی مردگان به او تعلق گرفت.

عباس معروفی 10 شهریور 1401 بعد از یک دوره بیماری در سن 65 سالگی در آلمان درگذشت.

خلاصه داستان سمفونی مردگان

جابر اورخانی یکی از تجار آجیل فروش اردبیل است؛ سمفونی مردگان روایت خانواده ی شش نفره ی اوست. این پدر سنتی برای یکی از فرزندانش منبع قدرت و برای دیگری منبع نفرت است. از بین چهار فرزند وی، اورهان تماما مطیع و رهرو پدر است و یوسف هم در زندان خویش رنج می کشد؛ بخش عمده رمان حول محور دوقلوهای جابر اورخانی یعنی آیدین و آیدا می گردد. آیدین فردی علاقه مند به شعر و ادبیات و مطالعه قصد دارد تحصیل کند و به دانشگاه رود اما پدر که مخالف است تمام کتاب های او را به آتش می کشد و مانع می گردد!

از آن طرف آیدا تنها دختر خانواده محکوم به ادامه زندگی در رابطه ایست که سراسر رنج است و از ترس پدر جرات طغیان ندارد و درنهایت دست به نابودی خود می زند. رمان سمفونی مردگان پر از مرگ افرادی ست که پس از مرگشان داستان آن ها به پایان نرسیده.

جملات زیبای کتاب سمفونی مردگان

آن جا مادر، به رسم عادت یکباره یاد یوسف افتاد. لابد او را فراموش کرده بودند. از پدر خواست که بروند او را بیاورند، پدر هم ناراحت بود. برای یوسف اشک می ریخت اما وقتی مأمورین سمپاشی با ماسک و روبند تیره ای، همه جای خانه، درز آجرها، لای درها، شکاف کمدها و حتی ترک دیوار را سمپاشی کرده بودند، چه کاری از دست آنها بر می آمد؟ آن شب تا صبح نشستند و برای یوسف اشک ریختند. روز بعد وقتی به خانه باز می گشتند همه می دانستند که با جنازه خشک شده یا باد کرده یوسف روبرو می شوند. پدر با ترس و لرز در اتاق کوچک پایین را باز کرد: یوسف همان جور وارفته و مبهوت برجای خود نشسته بود. با این تفاوت که چند موش، یک گربه، صدها سوسک و پشه و ساس و خرخاکی وسط اتاق سرنگون شده بودند. پدر تند پنجره اتاق را باز کرد و به طرف یوسف رفت، و بهت زده دریافت که یوسف هنوز زنده است و دارد چیزی می خورد. مادر حتم داشت که از همین جانورها خورده است.

ناگاه سکوتی ذهنش را گرفت. هرچه بود خلأ و بی وزنی بود. چشم های آیدین تطابقش را از دست داد؛ باران، آدم هایی که می دویدند، یک چتر سیاه، تابلو قهوه فروشی سورن، و همه آن چیزها را می دید. سکوت وحشتناکی جای همه آدم های ذهنش را پر کرد و او دیگر یادش نمی آمد که به چه کسانی فکر می کرده. فقط ته مانده دلچسبی از یک یاد خوب آزارش می داد که تا می آمد پیداش کند، آیدا آمده بود. هیچ کاری اش هم نمی شد کرد. آیدا در ذهنش می خندید و زیر سایه ها آتش را می گیراند تا برای پدر چای بگذارد. بچه اش، سهراب هم توی بغل آیدین بود، و او تکیه داده به درخت، بچه را تکان می داد و کتاب هم می خواند.

کتاب های مشابه با سمفونی مردگان

در همین ژانر می توان کتاب سال بلوا را پیشنهاد نمود. اکثر افرادی که به کتاب سمفونی مردگان علاقه مند شدند، این رمان را نیز پسندیده اند. رمان سال بلوا، نوشته ی عباس معروفی در نشر ققنوس منتشر شده. این رمان هم تاحدودی فضایی تراژیک دارد اما شدت و حدت آن به اندازه سمفونی مردگان نیست.

عباس معروفی در رمان سال بلوا به روایت داستان یک زن می پردازد؛ زنی به نام نوشا که مطابق خواسته  های سرسختانه ی پدر پیش نرفته و عاشق یک کوزه گر می شود. این عشق برای زنی در دوران خفقان و سرکوبی زنان چندان مورد استقبال قرار نمی گیرد و برای او چالش های بسیاری ایجاد می کند. این رمان عشق، قدرت طلبی و فضای خفقان حاکم بر زنان را تصویر می کند.

برای خرید کتاب سمفونی مردگان می توانید به سایت چی بخونم مراجعه کنید.