بیماری زونا چیست؟ آیا زونا واگیردار است؟

ابتلا به آبله‌مرغان یکی از ترس‌هایی است که تقریبا همه ما در دوران کودکی و نوجوانی آن را تجربه کرده‌ایم و کمتر کسی توانسته که در این سنین از مبتلا شدن به این بیماری فرار کند. همین عامل هم باعث شده تا اکثر افراد با نام آبله‌مرغان و علائم آن آشنایی داشته باشند؛ البته با اینکه عامل ایجاد این بیماری و بیماری زونا یکسان است، این قاعده شامل حال زونا نمی‌شود و کمتر کسی از پاسخ این سوال که زونا چیست اطلاع دارد!

افرادی که دوران نوجوانی خود را پشت سر گذاشته‌اند، در برابر زونا آسیب‌پذیر هستند و باید از دلایل ابتلا به زونا و راهکارهای پیشگیری از آن اطلاع داشته باشند. به همین دلیل در این مقاله تلاش می‌کنیم تا با بررسی دقیق زونا، پاسخ این سوال که «آیا بیماری زونا واگیر دارد؟» را در اختیار شما قرار دهیم.

زونا چیست؟

به‌منظور درک بهتر این بیماری بهتر است ابتدا ارتباط زونا و آبله‌مرغان را مورد بررسی قرار دهیم. علت ابتلا به زونا ویروسی به نام واریسلا زوستر (varicella-zoster) است که باعث ایجاد تاول‌های دردناک بر روی پوست افراد می‌شود. ابتلا به آبله‌مرغان هم یکی دیگر از اثرات آلوده شدن به ویروس واریسلا زوستر است که بیشتر در سنین کودکی و نوجوانی رخ می‌دهد.

اما ارتباط بین این دو بیماری چیست؟ زمانی که افراد به بیماری آبله‌مرغان مبتلا می‌شوند، پس از بهبودی کماکان میزبان ویروس واریسلا زوستر هستند و این ویروس به‌صورت خاموش در بدن آن‌ها باقی می‌ماند. در این شرایط فعال شدن مجدد ویروس در بزرگسالیِ افراد، باعث ابتلای آن‌ها به بیماری زونا می‌شود.

با توجه به این نکته، احتمال اینکه بدن شما هم در حال حاضر میزبان این ویروس باشد، وجود دارد. البته جای نگرانی نیست! به گزارش مرکز بیماری‌های واگیردار (CDC)، تنها ۱ نفر از بین هر ۳ نفر که میزبان ویروس واریسلا زوستر هستند به زونا مبتلا می‌شوند و اکثر این افراد هم بعد از گذشت چند هفته سلامتی کامل خود را به دست می‌آوردند.

لازم به ذکر است که دوره درمان زونا بین ۳ تا ۵ هفته تخمین زده می‌شود.

آیا زونا واگیر دارد؟

زونا چیست؟ آیا بیماری زونا واگیردار است؟ (دکتر پوست می گوید) که زونا واگیردار نیست و صرفا در شرایط خاصی از یک فرد به فرد دیگر منتقل می‌شود. احتمالا می‌پرسید که چه شرایطی؟

برخلاف آبله‌مرغان که ویروس را از طریق مجراهای تنفسی منتقل می‌کند، زونا صرفا بر اثر تماس با تاول‌ها و مایع موجود در آن‌ها به افراد دیگر منتقل می‌شود. همین عامل هم باعث شده تا این بیماری با عطسه، سرفه و … به دیگر افراد انتقال پیدا نکند. در نتیجه اگر به زونا مبتلا هستید یا فردی در نزدیکی شما از علائم آن رنج می‌برد، باید با پوشاندن سطح تاول‌ها نسبت به انتقال بیماری به دیگر افراد جلوگیری کنید.

البته تحقیقات نشان داده که در موارد بسیار محدود و تحت شرایط خاص، ممکن است این بیماری به دلیل مجاورت زیاد با فرد مبتلا نیز منتقل شود؛ بنابراین بهتر است که در این شرایط تدابیر لازم برای پیشگیری را تا حد ممکن در نظر بگیرید. همچنین افرادی که تا به حال به آبله‌مرغان مبتلا نشده‌اند، احتمال ابتلای بیشتری به این بیماری دارند و در این شرایط باید مراقبت بیشتری را از خود به عمل آورند.

علائم بیماری زونا

سوال دیگری که ذهن بسیاری از کاربران را به خود مشغول کرده، این است که بیماری زونا چه علائمی دارد؟ از این بیماری به دلیل ایجاد درد عصبی در فرد مبتلا، با نام نورالژی پس از تبخال نیز یاد می‌شود و این نوع درد یکی از علائمی است که در این شرایط شما آن را تجربه خواهید کرد. به‌صورت کلی علائم اولیه زونا عبارتند از:

• احساس ناخوشی (به‌طور کلی)
• تب و لرز
• سردرد
• سوزش، سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی و احساس درد در پوست
• ناراحتی معده

از علائم اصلی بیماری زونا نیز می‌توانیم به مواردی مثل تاول و درد اشاره کنیم که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.

تاول زونا

با اینکه تاول این بیماری شباهت‌هایی مثل بازشونده بودن تاول‌ها، ترشح مایع از درون و پوسته‌پوسته شدن آن‌ها، با تاول بیماری آبله‌مرغان دارد، اما تفاوت‌هایی هم در بین آن‌ها قابل مشاهده است. به عنوان مثال برخلاف آبله مرغان، تاول زونا صرفا در یک ناحیه مشخص از بدن (معمولا در تنه افراد) ایجاد می‌شود و حالت پخش ندارد.

همین دلیل هم باعث شده تا نام زونا از کلمه لاتین «کمربند» برگرفته شود. البته ناحیه تنه تنها محل ایجاد این تاول‌ها نیست و آن‌ها در برخی از مواقع در نقاطی مثل صورت، اطراف چشم و … نیز مشاهده می‌شوند. در صورتی که تاول‌ها به ناحیه چشم شما نزدیک بودند، در اسرع وقت پزشک خود را در جریان این مسئله قرار دهید!

درد عصبی زونا

در مراحل اولیه ابتلا به بیماری زونا، افراد صرفا خارش، سوزش، گزگز، حساسیت به لمس و درد خفیف را در نواحی مختلف پوست تجربه می‌کنند اما با پیشرفت بیماری، شدت درد نیز تغییر پیدا خواهد کرد.

به دلیل حرکت زونا در مسیر عصبی، کاهش درد آن با استفاده از مسکن‌های ضددرد دشوار است. همین نکته هم باعث شده تا متخصصین برای کمک به فرد مبتلا از داروهایی مثل استروئیدها یا داروی ضدافسردگی استفاده کنند.

لازم به ذکر است که علائم زونا در بزرگسالان نسبت به علائم زونا در زنان تفاوت محسوسی ندارد و همه افراد فارغ از جنسیت و سن خود، در این شرایط علائم یکسانی را تجربه می‌کنند. البته علائم زونا در افراد مسن ممکن است شدت و خطر بیشتری داشته باشند اما ماهیت این علائم کماکان با دیگر افراد یکسان است.

افراد آسیب پذیر در برابر بیماری زونا

با اینکه ویروس عامل این بیماری در بدن افراد زیادی حضور دارد اما برخی از افراد در مقابله با آن آسیب‌پذیرتر هستند که در ادامه آن‌ها را مرور می‌کنیم:

• افراد بالای ۶۰ سال (به‌خصوص بالای ۷۰ سال)
• افراد مبتلا به بیماری‌های سیستم ایمنی مثل HIV
• افراد تحت‌درمان‌های آسیب‌زا برای سیستم ایمنی ( شیمی‌درمانی، پیوند اعضا و …)
• افرادی که در معرض نور خورشید بیش از حد هستند
• افرادی که استرس زیادی را تجربه می‌کنند

البته پیشگیری از بیماری زونا با مراقبت‌هایی مثل پوشاندن و نظافت تاول‌ها، شستن مداوم دست‌ها و اجتناب از نزدیکی به افراد باردار و آسیب‌پذیر امکان‌پذیر است و با رعایت این نکات می‌توان انتقال این بیماری را به حداقل ممکن رساند. همچنین استفاده از واکسن شینگریکس برای افراد بالاتر از ۵۰ سال نیز به مدت ۴ سال، حفاظتی برابر با ۹۰ درصد را به همراه دارد.

دلایل ابتلا به زونا و ابتلا به آبله‌مرغان یکسان هستند و ویروس واریسلا زوستر موجب ایجاد هر دو بیماری در افراد می‌شود. صرفا زونا به دلیل فعال شدن ویروسی که در بدن خاموش شده بوده، به وجود می‌آید و افراد بزرگسال را درگیر می‌کند.

در پاسخ به این سوال که آیا بیماری زونا واگیردار است نیز باید گفت که انتقال این بیماری صرفا از طریق تماس با تاول‌ها و مایع موجود در آن‌ها اتفاق میفتد و با پوشاندن تاول‌ها می‌توان از انتقال آن جلوگیری کرد. همچنین افرادی که در زندگی خود به آبله‌مرغان مبتلا نشده‌اند، در برابر مبتلا شدن از طریق افراد بیمار آسیب‌پذیرتر هستند.

امیدواریم که این مطالب به شما برای پیشگیری از زونا و بهبود سریع‌تر هنگام ابتلا به این بیماری کمک کرده باشد.